Σε περιόδους μεγάλης αβεβαιότητας πραγματοποιείται σήμερα και αύριο στη Χάγη η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ, όπου οι 32 ηγέτες θα συζητήσουν το μέλλον τη στρατιωτικής συμμαχίας.
Αν και στο επίκεντρο της συνόδου βρίσκεται η ιστορική απόφαση για την αύξηση των αμυντικών δαπανών των χωρών μελών στο 5% του ΑΕΠ, όλοι και όλα περιστρέφονται γύρω από έναν άνθρωπο: τον Ντόναλντ Τραμπ. « Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε έχει ένα κύριο καθήκον στη σύνοδο κορυφής της Χάγης: να κρατήσει τον Τραμπ ευχαριστημένο», γράφει η γερμανική Tagesschau .
Το σχέδιο «ικανοποίησης» του Τραμπ είχε σχεδιαστεί τέλεια. Ο Ρούτε δεν ήθελε να αφήσει τίποτα στην τύχη. Εργάστηκε για το αποτέλεσμα επί μήνες, διαπραγματευόμενος κάθε λεπτομέρεια με τα μέλη της συμμαχίας.
Η δουλειά του ως Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ είναι να διατηρήσει την ενότητα της συμμαχίας, και αυτό σημαίνει, πάνω απ’ όλα, να κρατήσει τον Ντόναλντ Τραμπ στο πλευρό του. Ολόκληρο το πρόγραμμα της συνόδου έχει προσαρμοστεί στον Πρόεδρο των ΗΠΑ: Το βράδυ, θα παρατεθεί εορταστικό δείπνο στο παλάτι του Ολλανδού βασιλιά Γουλιέλμου Αλεξάντερ, με δείπνο στο υπέροχο Orange Hall του 17ου αιώνα. Έχει προγραμματιστεί ένα πλούσιο μενού και θα υπάρχει άφθονος χρόνος για κατ` ιδίαν συζητήσεις των Συμμάχων.
Στη συνέχεια, η πραγματική σύνοδος κορυφής θα είναι σύντομη και περιεκτική. Μόλις δυόμισι ώρες έχουν προγραμματιστεί για την αυριανή συνεδρίαση, πιθανώς κατόπιν αιτήματος της Ουάσινγκτον. Όσο μικρότερη είναι η διάρκεια της συνόδου, τόσο λιγότερες είναι οι ευκαιρίες για τον Τραμπ να επιφυλάξει εκπλήξεις. Οπως έκανε στη σύνοδο κορυφής της G7 στον Καναδά, όπου αποχώρησε εσπευσμένα.
Το πόσο περίπλοκος είναι για το ΝΑΤΟ ο αναμενόμενος φιλοξενούμενος από την Αμερική αποδείχθηκε για άλλη μια φορά πριν από λίγες ημέρες. Δημοσιογράφοι ρώτησαν τον πρόεδρο Τραμπ πώς νιώθει για τον στόχο του 5% για τις αμυντικές δαπάνες. «Δεν νομίζω ότι πρέπει να το κάνουμε εμείς, αλλά νομίζω ότι πρέπει για τους υπόλοιπους», απάντησε. Οι Ευρωπαίοι οφείλουν στις ΗΠΑ ένα τεράστιο χρέος.
«Βολές» από την Ισπανία
Λίγο πριν από τη σύνοδο στη Χάγη, η επιτυχία φαινόταν εξασφαλισμένη: η συμφωνία ότι κάθε χώρα θα δαπανούσε το 5% του ΑΕΠ στην άμυνα στο μέλλον, είχε σχεδόν επιτευχθεί. Μόνο που την τελευταία στιγμή υπήρξε αντίσταση από την Ισπανία, με τον πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ να εμφανίζεται την περασμένη Κυριακή μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες και να ανακοινώνει ορθά κοφτά ότι η Μαδρίτη «δεν θα δαπανήσει το 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της για την άμυνα».
Η διαβεβαίωση του Σάντσεθ προς τους συμπατριώτες του ότι η Ισπανία θα παραμείνει πλήρως ενσωματωμένη στο ΝΑΤΟ και επομένως προστατευόμενη από το Άρθρο 5 της Συμμαχίας για αμοιβαία βοήθεια, πιθανότατα δεν καθησύχασε τους ηγέτες του ΝΑΤΟ.
«Σε κάθε περίπτωση, τα 31 άλλα κράτη του ΝΑΤΟ θα ελπίζουν σε θετικά μηνύματα στη σύνοδο κορυφής για το πιο σημαντικό ζήτημα», λένε Ευρωπαίοι διπλωμάτες: «Το ερώτημα που θα μπορούσε να κρίνει τη ζωή και τον θάνατο: Πόσο δεσμευμένος είναι ο Ντόναλντ Τραμπ στο βασικό λόγο ύπαρξης της Συμμαχίας: το Άρθρο 5 για παροχή στρατιωτικής υποστήριξης σε οποιονδήποτε εταίρο του ΝΑΤΟ σε περίπτωση επίθεσης;»
Δεν υπάρχει εξαίρεση
«Δεν υπάρχει δυνατότητα εξαίρεσης στο ΝΑΤΟ», τόνισε ο Ρούτε στη συνέντευξη Τύπου του πριν από τη σύνοδο κορυφής, προσθέτοντας ότι η συμμαχία δεν εμπλέκεται σε παράπλευρες συμφωνίες. Αυτό που είναι κρίσιμο είναι κάθε σύμμαχος να φέρει το μερίδιο που του αναλογεί στο βάρος.
Λίγο πριν από την έναρξη της συνόδου κορυφής, ο πρεσβευτής του Τραμπ στο ΝΑΤΟ, Μάθιου Γουίτακερ, υπενθύμισε σε όλους τους συμμετέχοντες ότι ο Αμερικανός πρόεδρος ήταν αυτός που σκέφτηκε την ιδέα του 5%, πριν από έξι μήνες. Οι Ευρωπαίοι το θεώρησαν τότε …απατηλό, αλλά τώρα πιθανότατα θα γίνει το ψήφισμα της συνόδου κορυφής. Με τον Σάντσεθ να βάζει, ίσως, έναν αστερίσκο. «Χάρη στη θαρραλέα ηγεσία του Προέδρου Ντόναλντ Τζ. Τραμπ», δήλωσε ο Γουίτακερ, το ΝΑΤΟ βρίσκεται πλέον σε καλό δρόμο για την εκπλήρωση μιας ιστορικής δέσμευσης.
Ακόμα μεγαλύτερες, ωστόσο, είναι οι ανησυχίες των Ευρωπαίων συμμάχων ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να αποσυρθούν από το ΝΑΤΟ. Επί χρόνια, δεξιές συντηρητικές δεξαμενές σκέψης προωθούν την ιδέα ενός είδους «αδρανούς» ένταξης στο ΝΑΤΟ υπέρ μιας στρατιωτικής στρατηγικής προσανατολισμένης στην Κίνα
Ο Μάθιου Γουίτακερ, υπέδειξε πρόσφατα ότι μετά τη σύνοδο κορυφής στη Χάγη πιθανότατα θα υπάρξει επανεκτίμηση της παρουσίας των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη και μείωση των στρατευμάτων.
Τεράστια οικονομική πρόκληση
Για πολλές χώρες του ΝΑΤΟ, ο νέος στόχος του 5% θα αποτελέσει μια τεράστια πρόκληση. Ο Ρούτε έχει χωρίσει το πρόβλημα σε δύο μέρη, προσπαθώντας να μετριάσει τις συνέπειες στις κοινωνίες και τις οικονομίες των χωρών μελών: Το 3,5% προορίζεται για καθαρά αμυντικές δαπάνες, όπως όπλα και μισθούς στρατιωτών, και το υπόλοιπο 1,5% για έμμεσες δαπάνες, όπως η επέκταση λιμένων, αεροδρομίων, γεφυρών και δρόμων με σκοπό οι υποδομές αυτές να είναι και στρατιωτικά, χρηστικές.
Οι ακριβείς λεπτομέρειες των εθνικών σχεδίων εξοπλισμών κρατούνται μυστικές. Ωστόσο, θεωρείται βέβαιο ότι οι Ευρωπαίοι θα αναβαθμίσουν κυρίως τα οπλικά τους συστήματα σε τομείς όπου στο παρελθόν, συχνά βασίζονταν στους Αμερικανούς: για παράδειγμα, στην αεράμυνα κατά των πυραυλικών επιθέσεων, στις μεταφορικές δυνατότητες και σε συστήματα αναγνώρισης. Διπλωματικές πηγές στη Χάγη υποστηρίζουν μάλιστα ότι τελικά και η Ισπανία σκοπεύει να συμφωνήσει με την τελική διακήρυξη οφείλεται, εξασφαλίζοντας κάποιες «βελτιώσεις».
Το σχέδιο απόφασης αναφέρει τώρα ότι «οι σύμμαχοι» δεσμεύονται να επιτύχουν τον στόχο του 5% έως το 2035. Όχι «όλοι οι σύμμαχοι». Σύμφωνα με την «Handelsblatt», ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ διαβεβαίωσε την Ισπανία ότι ο αποφασιστικός παράγοντας είναι « οι στόχοι των δυνατοτήτων, όχι το 5%» Επομένως, εφόσον η Ισπανία παρέχει όλες τις στρατιωτικές υπηρεσίες όπως συμφωνήθηκαν, το ποσοστό δεν θα εξεταστεί πολύ προσεκτικά.
