Για περισσότερο από μισό αιώνα, ο James E. Hughes Jr. υπήρξε ο άνθρωπος που καθοδηγούσε μερικές από τις πλουσιότερες οικογένειες του κόσμου. Πρωτοπόρος στη διαχείριση οικογενειακής περιουσίας και συγγραφέας του βιβλίου Family Wealth: Keeping It in the Family, ο Hughes δίδαξε σε πολλές δυναστείες δισεκατομμυριούχων ότι η διατήρηση μιας περιουσίας δεν είναι θέμα επενδυτικών στρατηγικών ή φορολογικών «τερτιπιών», αλλά τρόπος ζωής.
«Η λέξη wealth προέρχεται από το well-being, δηλαδή την ευημερία», εξηγεί. «Ο πραγματικός πλούτος μιας οικογένειας είναι η ευημερία των μελών της».
Αυτή η φράση έγινε η βάση μιας ολόκληρης φιλοσοφίας: ο πλούτος είναι εργαλείο, όχι σκοπός. Και μόνο όταν υπηρετεί την ανθρώπινη ανάπτυξη, μπορεί να διαρκέσει.
Τα πέντε «κεφάλαια» του πλούτου
Στην καρδιά της θεωρίας του Hughes βρίσκονται πέντε μορφές «κεφαλαίου», που, όπως λέει, πρέπει να αναπτύσσονται ταυτόχρονα για να επιβιώσει μια οικογένεια στο πέρασμα του χρόνου.
1. Κληρονομικό κεφάλαιο (Legacy capital)
Η κοινή αποστολή, οι αξίες και ο σκοπός που συνδέουν τις γενιές. Είναι το «γιατί» της οικογένειας, η απάντηση στο γιατί υπάρχει και ποια αποστολή υπηρετεί στον κόσμο.
2. Κοινωνικό κεφάλαιο (Social capital)
Η ικανότητα των μελών να επικοινωνούν, να λαμβάνουν αποφάσεις συλλογικά και να διαχειρίζονται τις διαφωνίες χωρίς να διαλύεται ο δεσμός. Οι δυναστείες που επιβιώνουν είναι εκείνες που έχουν μάθει να συζητούν και όχι να συγκρούονται.
3. Πνευματικό κεφάλαιο (Intellectual capital)
Οι γνώσεις, οι εμπειρίες και οι παραδόσεις που περνούν από γενιά σε γενιά. Όταν η γνώση διατηρείται, ο πλούτος πολλαπλασιάζεται με τρόπο που δεν εξαρτάται από τις αγορές.
4. Ανθρώπινο κεφάλαιο (Human capital)
Η προσωπική ανάπτυξη κάθε μέλους, η εκπαίδευση, η ψυχική ισορροπία και η ευτυχία. «Όταν κάθε μέλος ευημερεί, τότε ολόκληρο το οικοδόμημα λειτουργεί», λέει χαρακτηριστικά ο Hughes.
5. Οικονομικό κεφάλαιο (Financial capital)
Τα χρήματα -τα οποία, σύμφωνα με τον ίδιο- πρέπει να υπηρετούν και να ενισχύουν τα παραπάνω τέσσερα. Αντί να τα κυνηγάμε, οφείλουμε να τα χρησιμοποιούμε για να χτίζουμε ανθρώπους, σχέσεις και γνώση.
Από δημιουργούς πλούτου σε δημιουργούς κληρονομιάς
Το φαινόμενο «shirtsleeves to shirtsleeves» -όπου η πρώτη γενιά δημιουργεί, η δεύτερη απολαμβάνει και η τρίτη χάνει- δεν είναι τυχαίο. Ο Hughes θεωρεί ότι η δεύτερη γενιά κρατά το κλειδί της επιβίωσης μιας περιουσίας. «Η πρώτη γενιά δημιουργεί τον πλούτο, η δεύτερη δημιουργεί την κληρονομιά. Το ερώτημα είναι: μπορούν να δημιουργήσουν οικογένεια;», είναι το ερώτημα που θέτει.
Μόνο όταν οι νεότεροι αισθάνονται συνδεδεμένοι με τον σκοπό, τη μνήμη και τα πρότυπα των παλαιότερων, ο πλούτος αποκτά διάρκεια.
Η χαμένη σοφία των παλαιότερων γενεών
Ο Hughes υποστηρίζει ότι οι σύγχρονες οικογένειες έχουν χάσει κάτι ανεκτίμητο: τον ρόλο των παλαιότερων γενεών. Εκείνων που δεν έχουν μόνο χρήματα ή τίτλους, αλλά ιστορίες, εμπειρίες και σοφία.
«Στη σύγχρονη εποχή έχουμε χάσει τη σύνδεση με τους πρεσβύτερους και τη σημασία τους σε μια κοινότητα που ευημερεί», σημειώνει.
«Οι παλαιότερες γενιές λειτουργούν ως ζωντανοί θεματοφύλακες της ταυτότητας. Είναι αυτοί που διατηρούν την αφήγηση, ενώνουν τις γενιές και κρατούν ζωντανό τον δεσμό που ενώνει την οικογένεια — αυτό που ο Hughes ονομάζει affinity.»
Από τα χρήματα στο νόημα
Μετά από δεκαετίες εμπειρίας δίπλα σε οικογένειες που διαχειρίζονται αμύθητες περιουσίες, ο Hughes έχει καταλήξει σε ένα συμπέρασμα: δεν είναι η γνώση, αλλά το θάρρος που καθορίζει την επιτυχία.
«Μια οικογένεια χρειάζεται θάρρος για να φανταστεί τον εαυτό της 100 ή 150 χρόνια μετά», λέει.
Το όραμα αυτό είναι που ξεχωρίζει τους απλούς δημιουργούς πλούτου από τους πραγματικούς δημιουργούς κληρονομιάς.
Γιατί, τελικά, οι οικογένειες που ευημερούν δεν είναι αυτές που έχουν τα περισσότερα χρήματα — αλλά εκείνες που έχουν το θάρρος να αναζητούν διαρκώς το νόημα πίσω από αυτά.
