Μια ανησυχητική κλιμάκωση με εκρήξεις σε δεξαμενόπλοια στη Μεσόγειο Θάλασσα θέτει σε συναγερμό τις διεθνείς αρχές και τους ναυτιλιακούς οργανισμούς, καθώς πληθαίνουν οι ενδείξεις για εξελιγμένες θαλάσσιες απειλές, με πιθανές γεωπολιτικές διασυνδέσεις.
Σε πάνελ του 9ου συνεδρίου του Συνδέσμου Μεσιτών Ναυτιλιακών Συμβάσεων ειπώθηκε πως
πολλές ναυτιλιακές εταιρείες έχουν ήδη απευθυνθεί σε ελληνικές εταιρείες εφοδιασμού, προκειμένου να λάβουν συμβουλευτικές υπηρεσίες για το πώς μπορούν να αντιμετωπίσουν τα θέματα ασφαλείας στα λιμάνια που προσεγγίζουν τα πλοία τους.
Την ίδια ώρα, η Διεθνής Ομοσπονδία Εργαζομένων στις Μεταφορές (ITF) απευθύνει έκκληση για την αναγνώριση συγκεκριμένων περιοχών -όπως τα Στενά του Ορμούζ, ο Κόλπος του Ομάν και τα ισραηλινά λιμάνια- ως Περιοχών Πολεμικών Επιχειρήσεων, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις ζωές των ναυτικών που εργάζονται σε ολοένα και πιο επισφαλείς συνθήκες.
Η πρόσφατη έκρηξη
Το πλέον πρόσφατο περιστατικό αφορά το ελληνόκτητο suezmax δεξαμενόπλοιο «Vilamoura», σημαίας Νήσων Μάρσαλ, που υπέστη έκρηξη περίπου 90 ναυτικά μίλια από τις λιβυκές ακτές, αφότου φόρτωσε 1 εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου από τον τερματικό σταθμό Zueitina.
Αν και δεν υπήρξαν τραυματισμοί ή θαλάσσια ρύπανση, το πλοίο υπέστη σοβαρές ζημιές
και οδηγήθηκε ρυμουλκούμενο προς την Ελλάδα. Η έκρηξη προκάλεσε σοβαρή πλημμύρα στο μηχανοστάσιο, καθιστώντας το πλοίο μη διαχειρίσιμο προσωρινά, μέχρι να ρυμουλκηθεί σε ασφαλές σημείο.
Σύμφωνα, πάντως, με τα πρώτα ευρήματα, υπάρχει παραμόρφωση του κύτους του τάνκερ προς τα μέσα, ένδειξη πιθανής εξωτερικής έκρηξης, κάτι ωστόσο που δεν έχει επιβεβαιωθεί μέχρι στιγμής.
Εκτιμήσεις αναλυτών ασφαλείας σχετικά με το συμβάν κάνουν λόγο για πιθανή μαγνητική νάρκη που χρησιμοποιείται κυρίως σε ναυτικές επιχειρήσεις σαμποτάζ και υποβρύχιας δολιοφθοράς και φέρεται να έχουν χρησιμοποιηθεί σε άλλα τέσσερα περιστατικά φέτος, ωστόσο μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κάποια επίσημη επιβεβαίωση από τις ελληνικές και λιβυκές αρχές και αναμένεται πιθανότατα το επόμενο διάστημα.
Υπάρχει μοτίβο
Η αξιολόγηση απειλών για τη θαλάσσια ασφάλεια (MSTA) της Dryad Global, τον Ιούνιο του 2025, εντοπίζει ένα σαφές παρόμοιο μοτίβο υποβρύχιων εκρηκτικών επιθέσεων, με στόχο εμπορικά πετρελαιοφόρα στη Μεσόγειο.
Σύμφωνα με την Dryad Global, στις 15 Φεβρουαρίου στο τάνκερ «Seajewel» (με σημαία Μάλτας) σημειώθηκαν δύο εκρήξεις, ενώ βρισκόταν αγκυροβολημένο κοντά στη Σαβόνα Βάντο, Ιταλία, με αποτέλεσμα την παραβίαση του κύτους. Οι αρχές ερευνούν τη χρήση ναρκών με σαΐτες BPM-1 ή BPM-2 της σοβιετικής εποχής.
Τέλη Ιανουαρίου στο πλοίο «Seacharm» με σημαία Νήσων Μάρσαλ σημειώθηκε ρήγμα κύτους 3 μέτρων, κοντά στο Ceyhan της Τουρκίας. Τα συντρίμμια που βρέθηκαν υποδηλώνουν ότι χρησιμοποιήθηκε νάρκη limpet.
Επίσης, στις αρχές Φεβρουαρίου, στο πλοίο «Grace Ferrum», με σημαία Λιβερίας, μετά από έκρηξη σημειώθηκαν σοβαρές ζημιές κοντά στο Τομπρούκ της Λιβύης.
Είναι κρίσιμο ότι όλα τα πλοία είχαν επισκεφθεί, πρόσφατα, ρωσικά λιμάνια, όπως το Ust-Luga ή το Novorossiysk, γεγονός που υποδηλώνει μια εστιασμένη εκστρατεία εναντίον πλοίων που εμπλέκονται στο ρωσικό ενεργειακό εμπόριο, που υπόκειται σε κυρώσεις.
Τι ζητούν οι εργαζόμενοι
Την έντονη ανησυχία της για την ασφάλεια των ναυτικών εξέφρασε, αυτή την εβδομάδα, η Διεθνής Ομοσπονδία Εργαζομένων στις Μεταφορές (ITF), ζητώντας από την Κοινή Ομάδα Διαπραγμάτευσης (ΚΟΔ) να χαρακτηριστούν τα Στενά του Ορμούζ, ο Κόλπος του Ομάν και τα ισραηλινά λιμάνια ως Περιοχές Πολεμικών Επιχειρήσεων.
Η κίνηση αυτή αποσκοπεί στη διασφάλιση του δικαιώματος των ναυτικών να αρνηθούν να εργαστούν σε ζώνες υψηλού κινδύνου χωρίς ποινικές συνέπειες, ενώ θα τους δίνεται η δυνατότητα επαναπατρισμού με ασφάλεια.
«Οι ναυτικοί καλούνται να επιχειρήσουν σε μια από τις πιο ασταθείς και στρατιωτικοποιημένες περιοχές», δήλωσε ο David Heindel, πρόεδρος του ναυτικού τομέα της ITF.
«Ο στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι ενημερώνονται για τους κινδύνους, υποστηρίζονται κατάλληλα και έχουν το δικαίωμα να προστατεύουν τον εαυτό τους», ανέφερε ο ίδιος.
Ο Heindel σημείωσε την αυξανόμενη παρουσία ναυτικών δυνάμεων στον Κόλπο του Ομάν και τα Στενά του Ορμούζ, κάνοντας λόγο για ένα ανησυχητικό μοτίβο, που περιλαμβάνει επιθέσεις με drones, κατασχέσεις πλοίων και ένοπλες συγκρούσεις.
«Αυτά δεν είναι πλέον μεμονωμένα περιστατικά, αλλά μια συνεχώς εξελισσόμενη απειλή για την εμπορική ναυτιλία και τη ζωή των ναυτικών», υπογράμμισε.
Η ITF επισήμανε επίσης ότι η στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή έχει ενταθεί, ενώ ταυτόχρονα, μεγάλες ναυτιλιακές ασφαλιστικές εταιρείες έχουν ήδη χαρακτηρίσει τα ύδατα αυτά ως ζώνες πολεμικού κινδύνου -ένα σημάδι του πόσο σοβαρή είναι η απειλή.
Η ITF προειδοποίησε ότι οι ναυτικοί τίθενται στο στόχαστρο περιφερειακών συγκρούσεων, στις οποίες δεν έχουν καμία συμμετοχή.
«Έχουμε ακούσει απευθείας από τα μέλη του πληρώματος και τις ναυτιλιακές εταιρείες ότι τα εμπορικά πλοία γίνονται στόχοι», δήλωσε ο Neven Melven, πρόεδρος της Ένωσης Ναυτικών της Κροατίας. «Η χρήση πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών κοντά σε ισραηλινά λιμάνια και κατά μήκος βασικών ναυτιλιακών οδών αντικατοπτρίζει την ασύμμετρη φύση των σύγχρονων συγκρούσεων και θέτει σε κίνδυνο τους άμαχους ναυτικούς».
Σημειώνεται ότι η ανακήρυξη των περιοχών ως Περιοχών Πολεμικών Επιχειρήσεων θα ξεκλειδώσει βασικές προστασίες: το δικαίωμα άρνησης διέλευσης, την πρόσβαση σε αμοιβή κινδύνου και υποστήριξη έκτακτης ανάγκης και, πάνω απ’ όλα, το δικαίωμα ασφαλούς επαναπατρισμού.
Ο Mark Dickinson, αντιπρόεδρος του Τμήματος Ναυτικών της ITF, δήλωσε: «Είναι ενδεικτικό ότι μεγάλες ναυτασφαλιστικές εταιρείες έχουν ήδη καταγράψει αυτά τα ύδατα ως ζώνες πολεμικού κινδύνου.
Οι εκτιμήσεις τους βασίζονται σε πληροφορίες ασφαλείας και όχι σε εικασίες. Εάν οι ασφαλιστές αναγνωρίζουν την απειλή, το ίδιο θα πρέπει να κάνουν και οι πλοιοκτήτες.
Και ας είμαστε ειλικρινείς: αν η περιοχή δεν ήταν πραγματικά επικίνδυνη, δεν θα υπήρχε μεγάλη και συνεχής στρατιωτική παρουσία, οπλισμένα πλοία και ναυτικές νηοπομπές. Η αντίφαση είναι προφανής».
