Μπορεί η Αίγινα φέτος να έχει φορέσει τα χριστουγεννιάτικα της περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ωστόσο υπάρχει ακόμα ενδιαφέρον για τα έθιμα και τις πατροπαράδοτες συνήθειες αυτών των ημερών που κάποιοι συνεχίζουν και διατηρούν στη μνήμη τους.
Τα έθιμα του Δωδεκαημέρου στην Αίγινα ξεκινούν πολύ νωρίτερα από την ημέρα των Χριστουγέννων. Συνυφασμένα με τις αγροτικές εργασίες οι παλαιοί κάτοικοι του νησιού είχαν πάντα από τις πρώτες ημέρες του Δεκεμβρίου τις δικές τους προβλέψεις όχι μόνο για τον καιρό των ημερών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς αλλά και ολόκληρου του χειμώνα. Επίσης προέβλεπαν και την καλοκαιρινή σοδειά. Υπολόγιζαν το γέμισμα της μέρας, πόσο μεγάλωσε δηλαδή η μέρα, κάτι απαραίτητο και χρήσιμο για τις δουλειές τους.
Η Λίνα Μπόγρη – Πετρίτου αναφέρει σχετικά:
-Γύρω γύρω του Χριστού, η κορφή του Χειμωνιού.
Και οι χαρές των αγροτών μεγάλες, καθώς υπολογίζουν τη σοδειά.
-Χειμωνιάτικα Γέννα, καλοκαιρινή χαρά.
Περιμένει ο λαός μας το χιόνι γιατί πιστεύει πως:
-Χρυσάφι του καλοκαιριού, το χιόνι του Δεκέμβρη.
Και εκείνο (το χιόνι), αν έχει αργήσει, μας παραγγέλνει:
-Αν τ’ Άι Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια των Αγιών δε λείπω,
εννοώντας τις Άγιες ημέρες των Χριστουγέννων.
–Να ’ν’ τα Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα
και τα Λαμπρά βρεχούμενα, αμπάρια γιομισμένα!
Όσον αφορά τα έθιμα για τις ημέρες των Χριστουγέννων αναφέρονται κάποια από αυτά στο βιβλίο του Ι. Μάντζαρη: «Αιγινητών Ήθη και Έθιμα». Χαρακτηριστικά:
Την παραμονή των Χριστουγέννων το βράδυ οι νοικοκυρές έβαζαν στο τζάκι ένα ξύλο, για να περάσει η Παναγιά με το μωρό να ζεσταθεί. Από τις παραμονές ζύμωναν ψωμιά, τα χριστόψωμα, που στόλιζαν με καρύδια και καρδίες αμυγδάλων τα οποία τοποθετούσαν σε σχήμα σταυρού. Αφού τα άφηναν λίγο για να φουσκώσουν μετά τα έψηναν στα φουρνάκια που είχε κάθε σπίτι στην αυλή του.
Το σπίτι το στόλιζαν με πεύκο ή τσιντρό (κέδρο) από αυτά τα δέντρα που ήταν παλαιότερα γεμάτη η Αίγινα. Επίσης στόλιζαν και απομονή (υπομονή) που είχαν μυτερά κλαδιά για να φεύγουν οι «καλοτσέντες». Τα κλαδιά τα στόλιζαν με λουλούδια. Τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα και πληρώνονταν με καρύδια ή άλλους ξηρούς καρπούς. Τα κορίτσια ζύμωναν ψωμιά και τα πρόσφεραν στους γονείς τους. Συνήθιζαν επίσης να σφάζουν το γάλο ή τη γάλισσα (γαλοπούλα) και να της αφαιρούν τη γούλα (φούσκα). Τα παιδιά τη φούσκα την έκαναν μπαλόνι λόγω σχήματος.
