Την ευκαιρία μέσα στη διετία 2025-2026 να υπάρξουν πραγματικές επενδύσεις στην οικονομία, ύψους 33 δισ. ευρώ, έχει η Ελλάδα, μέσα από την επιτάχυνση της υλοποίησης των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων του Ταμείου Ανάπτυξης, του ΕΣΠΑ 2021-2027 και των ιδιωτικών επενδύσεων, οι οποίες από πέρυσι έχουν πάρει την ανιούσα.
Από την αρχή του έτους η Ελλάδα είναι αντιμέτωπη με μια τεράστια πρόκληση, η οποία αφορά την αύξηση των επενδύσεων και την ελαχιστοποίηση του κενού που δημιούργησε η πολυετής οικονομική κρίση. Επίσης, αντιμετωπίζει την πρόκληση να προωθήσει την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, αφού θα έχουμε το αποκορύφωμα παραγωγικών επενδύσεων από το ΤΑΑ, αλλά και από ιδιώτες, οι οποίοι συνεχίζουν να καταφθάνουν στην Ελλάδα με όλο και περισσότερες παραγωγικές επενδύσεις.
Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, παρατηρείται σαφής βελτίωση της ποιότητας των άμεσων ξένων επενδύσεων προς την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, πριν από την κρίση χρέους, σχεδόν οι μισές ιδιωτικές επενδύσεις αφορούσαν την κατασκευή κατοικιών, ενώ οι παραγωγικές επενδύσεις παρέμεναν ανεπαρκείς, υπονομεύοντας τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Σήμερα όμως η εικόνα έχει αντιστραφεί: τα 4/5 των ιδιωτικών επενδύσεων είναι σε παραγωγικό κεφάλαιο και το υπόλοιπο 1/5 σε κατοικίες. Μάλιστα ο κ. Στουρνάρας τόνισε ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις έφτασαν τα 6 δισ. ευρώ και αναμένεται να κινηθούν σε λίγο υψηλότερα επίπεδα φέτος και τον επόμενο χρόνο. Από το συνολικό κεφάλαιο των άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) που έχει δημιουργηθεί από το 2019 μέχρι και το 2024, το οποίο ξεπερνά τα 25 δισ. ευρώ, αναμένεται να περάσουν στην οικονομία περίπου 3-3,5 δισ. ευρώ, δημιουργώντας πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για την οικονομία.
Σε γενικές γραμμές, από το 2019 και μετά οι συνολικές επενδύσεις έχουν σημειώσει σημαντική άνοδο. Ο ακαθάριστος σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου σε πραγματικούς όρους αυξήθηκε στην Ελλάδα κατά περίπου 60% το 2024 έναντι του 2019, σε σύγκριση με μείωση κατά 0,4% στη ζώνη του ευρώ. Ως εκ τούτου, η συμβολή των επενδύσεων στον ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ φθάνει, μετά την πανδημία COVID, κατά μέσο όρο τις 1,6 ποσοστιαίες μονάδες, έναντι μόλις 0,3 της ποσοστιαίας μονάδας στην Ευρωζώνη.
Οι κοινοτικοί πόροι από το ΤΑΑ
Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα Ελλάδα 2.0., η Ελλάδα έχει μια διπλή αποστολή για τη διετία 2025-2026. Αφενός, θα πρέπει να ολοκληρώσει τα 240 ορόσημα και στόχους, για να εκταμιεύσει τα υπόλοιπα 15,3 δισ. ευρώ που έχει εξασφαλίσει από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αφετέρου, θα πρέπει να κάνει δαπάνες για την πραγματική οικονομία κοινοτικούς πόρους ύψους 5 δισ. ευρώ φέτος και 7 δισ. ευρώ το 2026. Τα χρήματα αυτά θα είναι σε επενδύσεις και δάνεια δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, που αναμένεται να αυξήσουν θέσεις εργασίας και να αλλάξουν το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Τα συνολικά 12 δισ. που θα δοθούν τη διετία 2025-2026 θα έρθουν να προστεθούν στα 15 δισ. ευρώ που ήδη έχουν γίνει δαπάνες από το 2021, φτάνοντας την αξιοποίηση του ΤΑΑ στα 27 δισ. ευρώ. Το ΤΑΑ θα συνεχίσει να στηρίζει την ανάπτυξη της οικονομίας και το 2027, όταν αναμένεται να περάσουν στην πραγματική οικονομία και τα τελευταία 9 δισ. ευρώ του προγράμματος της Ελλάδας.
Το ΕΣΠΑ 2021-2025
Σημαντική συμβολή στον τομέα των επενδύσεων, ειδικότερα των δημόσιων επενδύσεων, θα έχει και η προγραμματική περίοδος 2021-2027, η οποία θα εισφέρει σε επενδύσεις 10 δισ. ευρώ για το 2025 και 8 δισ. ευρώ για το 2026, δηλαδή συνολικά 18 δισ. ευρώ για τη διετία 2025-2026. Η διαφορά μεταξύ των κονδυλίων του ΕΣΠΑ και αυτών του ΤΑΑ είναι ότι τα πρώτα είναι οπισθοβαρή. Με άλλα λόγια, θα πρέπει πρώτα να γίνει η δημόσια δαπάνη για κάποια επένδυση, δηλαδή να χρηματοδοτηθεί η επένδυση με δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους και στη συνέχεια να ανακτηθεί η κοινοτική συμμετοχή για κάθε έργο. Συνεπώς, τα έσοδα του ΕΣΠΑ (δηλαδή οι κοινοτικοί πόροι) επικυρώνουν την ολοκλήρωση κάθε επένδυσης, μέσα στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και άρα ήδη έχουν δώσει αποτέλεσμα στην οικονομία.
Τραπεζική χρηματοδότηση 22 δισ.
Η αναπτυξιακή προσπάθεια και ειδικά οι επενδύσεις θα υποστηριχθούν και από χρηματοδότηση από το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Συγκεκριμένα, από τις διοικήσεις των μεγάλων εμπορικών τραπεζών γίνεται η εκτίμηση, ότι για τη διετία 2025-2026 θα προχωρήσουν σε νέες χορηγήσεις 11 δισ. ευρώ ετησίως.
Τα ποσά αυτά μπορεί να αυξηθούν, καθώς οι τράπεζες αυτές συμμετέχουν με ποσοστό 30% στη χρηματοδότηση ιδιωτικών επενδυτών, που χρηματοδοτεί επίσης και το ΤΑΑ, με χαμηλότοκα δάνεια. Επίσης, οι εμπορικές τράπεζες συμμετέχουν σε όλα τα προγράμματα χρηματοδότησης, συνολικού ύψους 5,5 δισ. ευρώ, που τρέχει η Ελληνική Επενδυτική Τράπεζα. Φυσικά, διευκόλυνση στις χρηματοδοτήσεις ειδικά υγιών επιχειρήσεων θα είναι και η διαδικασία μείωσης των επιτοκίων από την ΕΚΤ στο επίπεδο του 2% μέσα στο 2025.
Το μπόνους των παροχών
Εκτός από τις επενδύσεις, τη διετία 2025-2026 η πραγματική οικονομία θα επηρεαστεί θετικά από την άμεση και την έμμεση αύξηση των εισοδημάτων, που θα προκύψει από τις ελαφρύνσεις, οι οποίες σχεδιάζονται τώρα, για να ανακοινωθούν τον ερχόμενο Σεπτέμβριο από τον πρωθυπουργό. Οι παρεμβάσεις που θα γίνουν θα έχουν ως κορμό φορολογικές ελαφρύνσεις, οι οποίες θα στοχεύουν στη μεσαία τάξη, αλλά και επιλεγμένες εισοδηματικές ενισχύσεις, οι οποίες θα κλείνουν οριστικά αποφάσεις δικαστηρίων και εκκρεμότητες πολλών ετών. Το δε πακέτο των παροχών μπορεί να αποτιμηθεί ανάμεσα στο 1,5 και τα 2,5 δισ. ευρώ. Το ύψος των παροχών θα οριστικοποιηθεί μόλις οριστικοποιηθούν τα στοιχεία για το κλείσιμο του 2024, γίνει καλύτερη εκτίμηση για την αύξηση των εσόδων από φοροδιαφυγή και για το δημοσιονομικό περιθώριο από την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από το έλλειμμα, μετά τις σχετικές ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
