Η σύλληψη και προφυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου δεν είναι απλώς μια επίθεση σε έναν πολιτικό. Είναι μια καθοριστική στιγμή για το πολιτικό μέλλον της Τουρκίας.
Εάν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καταφέρει να παρατείνει την εξουσία του μέσω της καταστολής, η μετατόπιση της Τουρκίας προς την πλήρη απολυταρχία θα έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Αρκετοί πιστεύουν ότι αργά ή γρήγορα θα το πετύχει. Υπάρχει όμως και ένα άλλο σενάριο για το πώς μπορούν να εξελιχθούν τα πράγματα.
Αντί ο Τούρκος πρόεδρος να γίνει ισόβιος αρχηγός του κράτους, μπορεί φυλακίζοντας τον μεγάλο του αντίπαλο να τον στείλει ολοταχώς στην εξουσία, εκτιμά μερίδα αναλυτών.
Η σημερινή κατάσταση του έκπτωτου πια δημάρχου Κωνσταντινούπολης θυμίζει σε πολλούς έντονα τον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος ο Ερντογάν κέρδισε – ως διωκόμενος και φυλακισμένος – τη στήριξη της τουρκικής κοινωνίας και κατέκτησε στην εξουσία.
Αυτή τη στιγμή το βασικό εμπόδιο στη συμμετοχή του Ιμάμογλου – που έλαβε το χρίσμα του CHP με 15 εκατομμύρια ψήφους – στις προεδρικές εκλογές του 2028 δεν είναι η προφυλάκισή του. Όσο είναι απλά κατηγορούμενος και όχι καταδικασμένος μπορεί κανονικά να διεκδικήσει την προεδρία. Μάλιστα αν εκλεγεί θα έχει στη συνέχεια και ασυλία. Το βασικό εμπόδιο είναι η ακύρωση του πτυχίου του – για την οποία ωστόσο μπορεί να ασκηθεί έφεση όπως ακριβώς θα γίνει και για την προφυλάκισή του.
Ένα ακόμη σενάριο που συζητείται στα τουρκικά μέσα είναι το ενδεχόμενο να παραιτηθούν βουλευτές του CHP, ώστε να γίνουν εκλογές αναπλήρωσης. Σε αυτές θα μπορούσε να οριστεί υποψήφιος από το κόμμα ο Ιμάμογλου και να εκλεγεί βουλευτής – κάνοντας έτσι το πρώτο βήμα από την αυτοδιοίκηση στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Ο Ιμάμογλου δεν θα το βάλει εύκολα κάτω. Όταν αστυνομικοί έφτασαν στην κατοικία του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης για να τον συλλάβουν σε αιφνιδιαστική έφοδο τα ξημερώματα της περασμένης εβδομάδας, η αντίδρασή του ήταν ψύχραιμη και μελετημένη.
Απευθύνθηκε στους υποστηρικτές του μέσω βίντεο, κινηματογραφώντας τον εαυτό του καθώς φορούσε ένα λευκό πουκάμισο και γραβάτα. «Μια μικρή ομάδα προσπαθεί να σφετεριστεί τη λαϊκή βούληση», είπε. «Θα σταθώ δυνατός», διαβεβαίωσε.
Από τη στιγμή της κράτησής του, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι κατακλύζουν κάθε βράδυ τους δρόμους γύρω από το δημαρχείο της Κωνσταντινούπολης, ενώ οι διαδηλώσεις επεκτείνονται πολύ πέρα από τις παραδοσιακές εκλογικές περιοχές του CHP.
Κοινή καταγωγή και κοινή πορεία (;)
Ανάμεσά τους είναι και κάτοικοι της γενέτειράς του, Τραπεζούντας, στην παράκτια περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, από όπου κατάγεται και ο Ερντογάν και όπου διαθέτει μερικές από τις ισχυρότερες εκλογικές βάσεις του. Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης έδειξαν πλήθη να ξεχύνονται στους δρόμους το Σαββατοκύριακο, κρατώντας μάσκες με το πρόσωπο του Ιμάμογλου, ενώ πολιτικοί του CHP τον επαινούσαν ως «τον γιο της Τραπεζούντας» και «αδερφό όλων μας».
«Αυτή η λαϊκή υποστήριξη προς τον Ιμάμογλου, ακόμα και σε προπύργια του Ερντογάν, έχει εδραιώσει τον χαρισματικό 54χρονο πρώην επιχειρηματία ως τον κύριο αντίπαλο του προέδρου και τον μοναδικό πολιτικό που μπορεί να τον αντιμετωπίσει στις κάλπες», σημειώνει ο Guardian. Ο ίδιος Ιμάμογλου απορρίπτει συχνά τις συγκρίσεις με τον Ερντογάν, δηλώνοντας ότι είναι ένας αφοσιωμένος σοσιαλδημοκράτης και ότι το μόνο που τους ενώνει είναι η κοινή τους καταγωγή και η αγάπη τους για το ποδόσφαιρο.
Πώς ανήλθε ο Ερντογάν στην εξουσία
Ωστόσο, η φυλάκισή του δημιουργεί ακόμα μία παραλληλία με τον Ερντογάν, μια παραλληλία που ενδέχεται να αποδειχθεί επικίνδυνη για τον Τούρκο πρόεδρο μακροπρόθεσμα.
Στις δημοτικές εκλογές του 1994, ο Ερντογάν έθεσε υποψηφιότητα για δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Κέρδισε τις εκλογές με 25,19%. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως δήμαρχου Κωνσταντινούπολης το Κόμμα της Ευημερίας κρίθηκε παράνομο από το Τουρκικό Συνταγματικό Δικαστήριο. Στις διαδηλώσεις που ακολούθησαν ο Ερντογάν έγινε ένας από τους κύριους ομιλητές.
Τον Δεκέμβριο του 1997, σε διαδήλωση στην περιοχή του Σιίρτ, ο Ερντογάν απήγγειλε ένα ποίημα του Τούρκου εθνικιστή ποιητή Ζιγιά Γκιοκάλπ. Η δημόσια ανάγνωση του συγκεκριμένου ποιήματος θεωρήθηκε από το δικαστήριο ως προτροπή για τέλεση αδικήματος και υποκίνηση σε θρησκευτικό ή φυλετικό μίσος. Ο Ερντογάν ωθήθηκε σε παραίτηση από την θέση του δημάρχου το 1998 και τελικά καταδικάστηκε το 1999 σε δεκάμηνη φυλάκιση, που συνοδεύτηκε από αφαίρεση των πολιτικών του δικαιωμάτων για το συγκεκριμένο διάστημα. Η ποινή του ολοκληρώθηκε στις 24 Ιουλίου 1999. Το ποίημα έλεγε: «Οι μιναρέδες είναι οι ξιφολόγχες μας, οι θόλοι είναι τα κράνη μας και οι πιστοί οι στρατιώτες μας. Αυτόν τον στρατό περιμένει η θρησκεία μου».
Ο Ερντογάν ήθελε ένα κόμμα που θα μπορούσε να λειτουργεί εντός των ορίων του συστήματος, και επομένως να μην απαγορευθεί. Ιδρύθηκε τελικά το AKP, το οποίο και κέρδισε τις εκλογές το 2002. Ο ίδιος δεν μπόρεσε να γίνει άμεσα Πρωθυπουργός, λόγω κωλύματος εκλογιμότητας. Πρωθυπουργός ορίστηκε αρχικά ο στενός του συνεργάτης Αμπντουλάχ Γκιουλ. Ο Ερντογάν έγινε όμως ο 57ος πρωθυπουργός της Τουρκίας στις 14 Μαρτίου 2003.
Επιστροφή στη δεκαετία του ’90 – O Ιμάμογλου ο νέος Ερντογάν
«Ζούμε ξανά τα πολιτικά δράματα της δεκαετίας του 1990, όταν ο Ερντογάν ήταν ο στόχος του κράτους – μόνο που αυτή τη φορά, ο Ερντογάν είναι το κράτος», δήλωσε στον Guardian ο Σονέρ Τσαγαπτάι, βιογράφος του Ερντογάν και αναλυτής στο Washington Institute for Near East Policy.
«Ο Ιμάμογλου είναι ο νέος Ερντογάν», πρόσθεσε, επισημαίνοντας ότι η φυλάκισή του μπορεί να αποβεί μπούμερανγκ για τον Τούρκο πρόεδρο.
Ο Δρ Ζίγια Μεράλ, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Soas του Λονδίνου, ανέφερε: «Ο Ερντογάν συχνά λέει ότι όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει το έθνος – και αυτό αντανακλά και τη δική του πολιτική πορεία». «Αν ένας δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης κάνει καλή δουλειά, κερδίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου και προσφέρει έργο, τότε η εθνική επικράτηση είναι πολύ πιο πιθανή – και αυτό ισχύει και για τον Ιμάμογλου», συμπλήρωσε.
Οι τουρκικές αρχές ακύρωσαν την πρώτη εκλογική νίκη του Ιμάμογλου το 2019, προτού κερδίσει τη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση με ακόμη μεγαλύτερη διαφορά. Αργότερα, του επιβλήθηκε πολιτική απαγόρευση και ποινή φυλάκισης, με την κατηγορία ότι προσέβαλε εκλογικούς αξιωματούχους, κατηγορία την οποία αμφισβήτησε με μακρόχρονη έφεση.
Όμως, η διοίκηση της μεγαλύτερης πόλης της Τουρκίας αποδείχθηκε γεμάτη εμπόδια, καθώς η κυβέρνηση μπλόκαρε πολλές από τις πολιτικές του που απαιτούσαν ομοσπονδιακή έγκριση, ενώ το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν τον πολεμούσε σε ζητήματα που εκτείνονται από τα ταξί μέχρι τις γραμμές του μετρό.
«Όλες οι αποφάσεις μας μπλοκάρονται», είχε δηλώσει σε συνέντευξή του πριν από τρία χρόνια, αποφεύγοντας έξυπνα ερωτήσεις για τις προεδρικές του φιλοδοξίες ή το κόστος του ρολογιού χειρός που φοράει, το οποίο, όπως είπε, προορίζεται ως κληρονομιά για τον γιο του.
Τώρα που ο Ιμάμογλου είναι το θύμα μιας πολιτικής δίωξης, η δημοτικότητά του μπορεί να εκτοξευθεί ακόμη περισσότερο. Το πώς θα εξελιχθεί η προεδρική του εκστρατεία από τη φυλακή παραμένει ασαφές. Όλα όμως είναι ανοιχτά.
