Μια πολλά υποσχόμενη τεχνολογία αρχίζει να αλλάζει τα δεδομένα στη ναυτιλία. Πρόκειται για το σύστημα δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα επί του πλοίου, γνωστό ως OCCS (Onboard Carbon Capture and Storage), το οποίο μπορεί να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ακόμη και κατά 121% όταν συνδυαστεί με βιοκαύσιμα. Αλλά πώς γίνεται να μειώνονται οι εκπομπές πάνω από 100%; Η απάντηση βρίσκεται στον τρόπο που λειτουργούν τα βιοκαύσιμα και στη δέσμευση του CO2.
Τα βιοκαύσιμα προέρχονται από φυτικά ή ζωικά υλικά και όχι από ορυκτά καύσιμα. Κατά την ανάπτυξή τους, τα φυτά απορροφούν CO2 από την ατμόσφαιρα. Όταν καίγονται, απελευθερώνουν αυτό το απορροφημένο CO2, οπότε η καύση τους θεωρείται «ουδέτερη» ως προς τις εκπομπές.
Εδώ όμως έρχεται το OCCS: η τεχνολογία αυτή συλλέγει το CO2 πριν αυτό απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα. Έτσι, όχι μόνο αποτρέπεται η εκπομπή, αλλά ουσιαστικά αφαιρείται περισσότερο CO2 από την ατμόσφαιρα από ό,τι εκπέμπεται – γι’ αυτό και μιλάμε για ποσοστά μείωσης άνω του 100%.
Το OCCS λειτουργεί χρησιμοποιώντας μονοαιθανολαμίνη (MEA), μια ουσία που «παγιδεύει» το CO2 από τα καυσαέρια των μηχανών. Το δεσμευμένο αέριο αποθηκεύεται προσωρινά στο πλοίο και στη συνέχεια μεταφέρεται με ασφάλεια σε χερσαίες εγκαταστάσεις για αποθήκευση ή επαναχρησιμοποίηση.
Τι έδειξε η μελέτη COLOSSUS
Σύμφωνα με μελέτη του Global Centre for Maritime Decarbonisation (GCMD), η OCCS τεχνολογία μπορεί να μειώσει τις εκπομπές έως και 29% μόνη της, ενώ σε συνδυασμό με βιοκαύσιμα, η μείωση φτάνει έως και το εντυπωσιακό 121%. Η μελέτη COLOSSUS, που εστιάζει σε μεσαίου μεγέθους δεξαμενόπλοια, εξετάζει την εφαρμογή του συστήματος σε πραγματικές συνθήκες και αναλύει την πλήρη αλυσίδα από την καύση του καυσίμου μέχρι την τελική αποθήκευση του CO2.
Ένα σημαντικό εύρημα είναι ότι η μεταφορά και αποθήκευση του CO2 προσθέτει λιγότερο από 1% στις συνολικές εκπομπές, κάτι που καθιστά την τεχνολογία ακόμα πιο ελκυστική περιβαλλοντικά.
Πλοία και καύσιμα: Τι προβλέπεται ως το 2040
Η μελέτη δείχνει ότι τα πλοία που καίνε βαρέα καύσιμα (HFO) και χρησιμοποιούν OCCS μπορούν να συμμορφωθούν με τους κανονισμούς εκπομπών έως το 2032. Αντίστοιχα, πλοία με καύσιμο LNG και OCCS παραμένουν εντός ορίων έως το 2035. Ο πιο αποδοτικός συνδυασμός φαίνεται να είναι το OCCS μαζί με βιο-LNG ή βιοντίζελ από χρησιμοποιημένα μαγειρικά έλαια (UCO), που καλύπτει τις απαιτήσεις μέχρι και το 2040.
Αξιοσημείωτο είναι και το σενάριο χρήσης του δεσμευμένου CO2 για παραγωγή ηλεκτρονικής μεθανόλης με ανανεώσιμη ενέργεια. Έτσι επιτυγχάνεται επιπλέον 17% μείωση εκπομπών, κάτι που δίνει πλεονέκτημα στα πλοία που χρησιμοποιούν αυτό το καύσιμο.
Προκλήσεις και κόστος
Παρότι τα περιβαλλοντικά οφέλη είναι ξεκάθαρα, το OCCS συνοδεύεται και από σημαντικές προκλήσεις, κυρίως οικονομικές. Το κόστος δέσμευσης CO2 κυμαίνεται από 269 έως 405 δολάρια ανά τόνο, ανάλογα με το ποσοστό δέσμευσης και την αξιοποίηση της παραγόμενης θερμότητας.
Επιπλέον, υπάρχουν κόστη για τη συντήρηση του συστήματος, την αντικατάσταση των χημικών διαλυτών και τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού. Ένα ακόμα εμπόδιο είναι η έλλειψη σαφούς νομοθεσίας και κανονισμών στα λιμάνια για την εκφόρτωση του CO2, κάτι που περιορίζει την ευρύτερη εφαρμογή του συστήματος.
Πορεία προς το 2050
Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) εργάζεται ήδη για να δημιουργήσει ένα κανονιστικό πλαίσιο για την OCCS τεχνολογία, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2028. Στόχος είναι η ασφαλής συλλογή, μεταφορά και αποθήκευση του CO2, σε πλήρη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις περιβαλλοντικής ασφάλειας.
Η τεχνολογία OCCS δείχνει να έχει όλα τα φόντα για να αποτελέσει βασικό εργαλείο της ναυτιλίας στην πορεία προς τις μηδενικές εκπομπές άνθρακα το 2050. Αν και υπάρχουν προκλήσεις, είναι τεχνικά ώριμη, εφαρμόσιμη και συμβάλλει ουσιαστικά στην πράσινη μετάβαση των θαλάσσιων μεταφορών.
