Ένα νέο δρόμο στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία ανοίγει ο Οδικός Χάρτης Μετασχηματισμού της Ευρωπαϊκής Άμυνας «Defence Transformation Roadmap» που δημοσιεύει σήμερα η «Ν» και θα βρεθεί στο επίκεντρο της συνάντησης που έχει προγραμματιστεί για αύριο 11 Σεπτεμβρίου 2025 στις Βρυξέλλες μεταξύ της ηγεσίας της Ένωσης Αεροδιαστημικής, Ασφάλειας και Αμυντικών Βιομηχανιών της Ευρώπης (ASD) και των αρμόδιων ευρωπαϊκών οργάνων.
Πρόκειται για μια ανατροπή σε ολόκληρο το οικοδόμημα της άμυνας, από τις διοικητικές διαδικασίες έως τα πεδία των επιχειρήσεων, με την αξιοποίηση των συγχρόνων τεχνολογιών και την ανάδειξη των εταιρειών εκείνων που μπορούν να τις αναπτύξουν.
Στρατηγική και στόχοι
Ειδικότερα ο Οδικός Χάρτης Μετασχηματισμού της Άμυνας (Defence Transformation Roadmap) βασίζεται στη Λευκή Βίβλο για την Ευρωπαϊκή Άμυνα (White Paper for European Defence – Readiness 2030) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της DG DEFIS (Defence Industry and Space) και στοχεύει να επιταχύνει τη μετάβαση της Ευρώπης σε μια παγκόσμια δύναμη αμυντικής τεχνολογίας. Πρόκειται για το σημείο τομής μεταξύ πολιτικής και αμυντικής καινοτομίας, που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την τεχνολογική κυριαρχία της Ευρώπης.
Ο λόγος είναι απλός, οι τεχνολογίες που σχεδιάζονται για τον πολιτικό τομέα έχουν συχνά εφαρμογές και στον αμυντικό, ενώ καινοτομίες που γεννιούνται για την άμυνα μπορούν να αξιοποιηθούν και στην πολιτική οικονομία. Κύρια επιδίωξη είναι είναι η διαλειτουργικότητα, η αξιοποίηση big data, κρυπτογραφία, cloud, επικοινωνίες νέας γενιάς και η ενσωμάτωση κυβερνοδυνατοτήτων και τεχνητής νοημοσύνης.
Σύμφωνα με το discussion paper, ο Χάρτης περιλαμβάνει τρεις στόχους. Πρώτος στόχος Establish the EU as a defence-tech powerhouse, να καταστεί η Ευρώπη το κορυφαίο κέντρο καινοτομίας επόμενης γενιάς στην άμυνα, να προσελκύσει παγκόσμιες επενδύσεις και ταλέντο. Δεύτερος στόχος Accelerate the integration of advanced technologies into EU military capabilities, δηλαδή να επιταχύνει την υιοθέτηση αναδυόμενων τεχνολογιών διττής χρήσης, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι κβαντικές τεχνολογίες, η αυτονομία, το edge computing και οι ψηφιακές υποδομές, καλλιεργώντας ταυτόχρονα μια κουλτούρα πειραματισμού στον αμυντικό τομέα.
Τρίτος στόχος Create a more agile, resilient and innovation-driven EU defence ecosystem, να εντοπίσει τις κύριες τάσεις, προκλήσεις και διδάγματα που διαμορφώνουν το αμυντικό τοπίο, να προτείνει ένα όραμα μετασχηματισμού βασισμένο στην καινοτομία για την ενίσχυση της ετοιμότητας της Ε.Ε. και των κρατών μελών της και να περιγράψει μέτρα για τη δημιουργία ενός δυναμικού οικοσυστήματος με ταχύτητα, ευελιξία και προηγμένες τεχνολογίες στον πυρήνα του.
Επιπρόσθετες δράσεις
Επιπρόσθετα, όπως τονίζουν στελέχη του χώρου, μέσω του European Defence Fund (EDF), της European Defence Agency (EDA) και της EU Military Committee (EUMC), έχει τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο «Strategic Implementation Plan for the Digitalization of EU Forces» που περιλαμβάνει την ψηφιοποίηση των ενόπλων δυνάμεων. Και συμπληρώνουν λέγοντας πως «το ΝΑΤΟ έχει ήδη θέσει το θέμα σε απόλυτη προτεραιότητα.
Με την υιοθέτηση του οράματος «Digital Transformation Vision» και στη συνέχεια της στρατηγικής «Digital Transformation Implementation Strategy», το ΝΑΤΟ επιδιώκει μέχρι το 2030 να διασφαλίσει ότι η Συμμαχία θα μπορεί να διεξάγει πλήρως πολυχωρικές επιχειρήσεις (Multi-Domain Operations), με διαλειτουργικότητα, επίγνωση της κατάστασης σε πραγματικό χρόνο και αποφάσεις βασισμένες σε δεδομένα».
Επιπλέον ο μηχανισμός EU Defence Innovation Scheme (EUDIS) δημιουργήθηκε ακριβώς για να φέρει πιο κοντά την καινοτομία από τον πολιτικό τομέα προς την άμυνα. Παράλληλα, η πλατφόρμα Strategic Technologies for Europe Platform (STEP) επιδιώκει να ενισχύσει την ευρωπαϊκή πρωτοπορία σε κρίσιμες τεχνολογίες – από μικροηλεκτρονική και κβαντική υπολογιστική μέχρι βιοτεχνολογία και τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών – πολλές από τις οποίες έχουν ξεκάθαρα διττή διάσταση.
Η στρατηγική European Economic Security Strategy θέτει το πλαίσιο «promote, protect, partner» – δηλαδή να προαχθεί ην τεχνολογική ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, να προστατεύει την ασφάλεια της και να συνεργάζετε με εταίρους που μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες.
Τι ζητά η αμυντική βιομηχανία
Ωστόσο η υλοποίηση όλης αυτής προσπάθειας είναι δύσκολη μιας και σε επίπεδο Ε.Ε. παραμένει αργή και σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένη, γεγονός που περιορίζει τον αντίκτυπο. Από τη σκοπιά της η αμυντική βιομηχανία προτείνει να ληφθούν πλήρως υπόψη οι εφαρμογές διττής χρήσης κατά τον σχεδιασμό εξαιρέσεων και κανονιστικών ρυθμίσεων.
Όπως υποστηρίζουν «ο περιορισμός των εξαιρέσεων αποκλειστικά στη στρατιωτική χρήση εγκυμονεί κινδύνους διάσπασης του δεσμού μεταξύ πολιτικής και αμυντικής βιομηχανίας, δημιουργεί περιττά διοικητικά βάρη και υπονομεύει τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης».
Η βιομηχανία καλεί συνεπώς την ΕΕ και τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν μια ισορροπημένη προσέγγιση που θα διασφαλίζει την ανταγωνιστικότητα, θα συντηρεί κρίσιμες δεξιότητες και δυνατότητες εντός Ευρώπης και θα στηρίζει μια βιώσιμη και ανθεκτική αμυντική βιομηχανική βάση.
Η επιτυχία του ψηφιακού μετασχηματισμού δεν θα κριθεί μόνο από την υιοθέτηση συγκεκριμένων τεχνολογιών, αλλά από την ικανότητα να χτιστεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο συνεργασίας, τυποποίησης και εκπαίδευσης. Και το κυριότερο, να επιταχυνθεί ο ρυθμός. Να σημειωθεί ότι η ASD αντιπροσωπεύει περισσότερες από 4.000 ευρωπαϊκές επιχειρήσεις του χώρου της άμυνας, αεροδιαστημικής και ασφάλειας μεταξύ των οποίων και ελληνικές.
Ο συνολικός τζίρος του κλάδου που αντιπροσωπεύει η ASD το 2024 ανήλθε στα 290,4 δις. ευρώ, λόγω της αύξησης κατά 17% στον τομέα της άμυνας και της αύξησης κατά 3% στην πολιτική αεροναυπηγική. Tο οικονομικό του αποτύπωμα παραμένει ισχυρό και αντιστοιχεί, μεταξύ άλλων, σε 1,027 εκατομμύρια άμεσες και 3,9 εκατομμύρια έμμεσες θέσεις εργασίας.
Ελληνικές αμυντικές επιχειρήσεις
Από την πλευρά των ελληνικών επιχειρήσεων εκτιμάται πως πάνω από το 55% των εταιρειών που είναι μέλη θεσμικών φορέων του χώρου έχει προσαρμόσει τις διαδικασίες του στις απαιτήσεις ευρωπαϊκών κανονισμών, ενώ περισσότερες από 60 εταιρείες συμμετέχουν ενεργά σε προγράμματα EDF και Horizon Europe.
Οι τομείς εξειδίκευσής τους περιλαμβάνουν Data Analytics, Cybersecurity, Cloud Computing, Simulation & Training, XR Technologies (VR/AR), Additive Manufacturing και Predictive Maintenance.
Σύμφωνα με ανθρώπου του χώρου αυτό δείχνει ότι «για πολλές ελληνικές εταιρείες ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν είναι μελλοντική φιλοδοξία αλλά παρούσα πραγματικότητα». Ωστόσο τονίζουν πως «είναι απαραίτητη η δημιουργία comprehensive dataset libraries για την άμυνα, ώστε να αντιμετωπιστεί η έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων που επηρεάζει την έρευνα, την εκπαίδευση και την κυβερνοασφάλεια».
