Μία από τις πιο σημαντικές υποθέσεις περιβαλλοντικού και χωροταξικού ενδιαφέροντος θα εκδικαστεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2025, μετά από τρεις αναβολές.
Η υπόθεση αφορά τις προσφυγές εναντίον του Προεδρικού Διατάγματος (Π.Δ.) που θεσμοθετεί την Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Ο.Α.Υ.) στις Εχινάδες Νήσους και την Αιτωλοακαρνανία, μια από τις μεγαλύτερες ιχθυοκαλλιεργητικές ζώνες της Ελλάδας, συνολικής έκτασης 22.765 στρεμμάτων.
Η προσφυγή έχει κατατεθεί από τον Δήμο Ξηρομέρου, την τοπική Επιτροπή Αγώνα και 255 κατοίκους και φορείς της περιοχής, ενώ συμμετέχουν επίσης με ξεχωριστές προσφυγές η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Δυτικής Ελλάδας και κάτοικοι του Καλάμου.
Η Υπόθεση
Το Προεδρικό Διάταγμα για τη δημιουργία της Π.Ο.Α.Υ. εκδόθηκε κατόπιν έγκρισης Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Σ.Μ.Π.Ε.), η οποία συντάχθηκε από τους ίδιους τους επενδυτές και εγκρίθηκε από τα αρμόδια Υπουργεία. Η διαχείριση της Π.Ο.Α.Υ. ανατίθεται στον φορέα «ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΧΙΝΑΔΩΝ ΝΗΣΩΝ ΚΑΙ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ», ο οποίος αποτελείται αποκλειστικά από επιχειρηματίες του κλάδου της ιχθυοκαλλιέργειας και το Επιμελητήριο Αιτωλοακαρνανίας.
Τι Αλλάζει στην Περιοχή – Στοιχεία Σοκ
Η νέα Π.Ο.Α.Υ. επιφέρει πρωτοφανείς αλλαγές στην έκταση των ιχθυοκαλλιεργειών στην περιοχή:
- Έκταση που δεσμεύεται για ιχθυοκαλλιέργειες: Από 1.080 στρέμματα σήμερα σε 15.263 στρέμματα.
- Έκταση για υδρανάπαυση: Από μηδενική σήμερα, σε 7.501 στρέμματα.
- Σύνολο δεσμευμένης θαλάσσιας ζώνης: 22.765 στρέμματα – αύξηση 2.006%!
- Παραγωγή ψαριών: Από 20.136 τόνους ετησίως σήμερα σε 52.694 τόνους – αύξηση 161,6%!
Επιπλέον, προβλέπεται δέσμευση χερσαίων εκτάσεων για υποστηρικτικές εγκαταστάσεις, χωρίς σαφείς προσδιορισμούς, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για αποκλεισμό των πολιτών από παραλιακές εκτάσεις και ακτές.
Οικονομικές και Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις
- Εμπορευματοποίηση δημόσιας γης και θάλασσας: Οι παράκτιες και θαλάσσιες εκτάσεις περνούν αποκλειστικά στον έλεγχο των εταιρειών ιχθυοκαλλιέργειας, δημιουργώντας ιδιωτικοποιημένη ζώνη.
- Απειλή για τις τοπικές κοινωνίες: Περιορίζεται η τουριστική ανάπτυξη και κάθε άλλου τύπου οικονομική δραστηριότητα.
- Καταστροφή του θαλάσσιου περιβάλλοντος: Η έλλειψη χαρτογράφησης των λιβαδιών Ποσειδωνίας, η οποία προστατεύεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, καθιστά άγνωστο τον πραγματικό αντίκτυπο της επέκτασης των ιχθυοκαλλιεργειών.
Οι Βασικές Ενστάσεις της Προσφυγής
Οι φορείς που αντιδρούν στην Π.Ο.Α.Υ. επισημαίνουν σοβαρές παρατυπίες και κενά στη διαδικασία έγκρισης του Προεδρικού Διατάγματος, όπως:
- Έλλειψη ανεξάρτητης περιβαλλοντικής εκτίμησης – Η μελέτη εκπονήθηκε από τους ίδιους τους επενδυτές.
- Παραβίαση της αρχής της χωροταξικής ισορροπίας – Αγνοούνται οι επιπτώσεις στις ζώνες Natura 2000 και στον παράκτιο τουρισμό.
- Προβληματικό νομικό πλαίσιο – Ο χωροταξικός σχεδιασμός των υδατοκαλλιεργειών βασίζεται σε ξεπερασμένο θεσμικό πλαίσιο του 2011.
- Υποβάθμιση της τοπικής οικονομίας – Περιορισμός των παραδοσιακών επαγγελμάτων και του παράκτιου τουρισμού, ο οποίος αποτελεί βασικό οικονομικό πυλώνα για τις τοπικές κοινωνίες.
- Δημόσιοι χώροι υπό ιδιωτικό έλεγχο – Ουσιαστικά, οι παραλίες και οι θάλασσες της περιοχής μετατρέπονται σε ιδιωτική ζώνη επιχειρηματικών συμφερόντων.
Κρίσιμη Απόφαση για το Μέλλον των Ελληνικών Θαλασσών
Η απόφαση του ΣτΕ αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς θα αποτελέσει νομικό προηγούμενο για τις υπόλοιπες Π.Ο.Α.Υ. που προβλέπει ο εθνικός σχεδιασμός. Εάν εφαρμοστεί η πλήρης ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών σύμφωνα με το Π.Δ., θα πρόκειται για μία άνευ προηγουμένου μαζική παραχώρηση θαλάσσιου και παράκτιου χώρου στις εταιρείες του κλάδου.
Η υπόθεση των Εχινάδων δεν αφορά μόνο την Αιτωλοακαρνανία, αλλά το σύνολο της χώρας και την περιβαλλοντική πολιτική που θα ακολουθηθεί για το μέλλον των ελληνικών θαλασσών.
- Θα επικυρωθεί το Π.Δ. που μετατρέπει τις Εχινάδες σε βιομηχανική ζώνη ιχθυοκαλλιεργειών;
- Θα διασφαλιστεί η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στη θάλασσα και τις ακτές;
- Θα προστατευθεί το παράκτιο και θαλάσσιο περιβάλλον από την ανεξέλεγκτη βιομηχανική εκμετάλλευση;
Η απόφαση του ΣτΕ θα καθορίσει αν το ελληνικό παράκτιο περιβάλλον και οι τοπικές κοινωνίες θα έχουν λόγο στον σχεδιασμό του μέλλοντος τους.
