Σήμερα, 25 Οκτωβρίου, το Ίδρυμα Cartier για τις σύγχρονες τέχνες ανοίγει τις πόρτες του στο κοινό στην Place du Palais-Royal, στην καρδιά του Παρισιού, μόλις λίγα λεπτά από το Λούβρο.
Ο νέος χώρος του ιδρύματος βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο του Παρισιού, σε κτίριο αρχιτεκτονικής τύπου Haussmann που κάποτε στέγαζε τα Grands Magasins du Louvre, το περίφημο ξενοδοχείο και πολυκατάστημα του 19ου αιώνα.
Το νέο κτίριο του Ιδρύματος Cartier
Σχεδιάστηκε από τον βραβευμένο αρχιτέκτονα Jean Nouvel και ανοίγεται γενναιόδωρα στην πόλη μέσα από τα τεράστια, ψηλά παράθυρά του που δημιουργούν μια αίσθηση διαφάνειας, θολώνοντας τα όρια μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού κόσμου. Στον κύριο χώρο του, πέντε κινητές πλατφόρμες από ατσάλι, με δυναμική αρχιτεκτονική, επαναπροσδιορίζουν τις δυνατότητες της διοργάνωσης των εκθέσεων, αλλάζοντας τα επίπεδα του χώρου με δώδεκα διαφορετικούς τρόπους.
Η αρχιτεκτονική του νέου Fondation Cartier γίνεται προέκταση τόσο του αστικού τοπίου όσο και του ιστορικού παρελθόντος του κτιρίου. Η έκθεση Exposition Générale θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη Αυγούστου 2026, και θα παρουσιάσει εξακόσια έργα από περισσότερους από εκατό καλλιτέχνες μεταξύ των οποίων οι David Lynch, Patti Smith και Damien Hirst.
Η πρώτη έκθεση τέχνης
Η έκθεση εστιάζει σε θέματα που εξερευνούν την αρχιτεκτονική, τη φύση, τις τεχνικές και τα υλικά, καθώς και τη σχέση μεταξύ επιστήμης και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ο τίτλος της έκθεσης «Exposition Générale» αποτελεί αναφορά στις εκθέσεις αντικειμένων και ενδυμάτων του 19ου αιώνα που κάποτε πραγματοποιούνταν στο κομψό πολυκατάστημα Grands Magasins du Louvre. Αυτές οι γενικές εκθέσεις χρησίμευαν ως χώροι ανακάλυψης και κοινωνικής συνάντησης και προσέφεραν μια νέα κατανόηση της υλιστικής κουλτούρας. Εκεί παρουσιάζονταν οι τελευταίες τάσεις στη μόδα, τις τεχνολογίες και τα είδη οικιακής χρήσης.
Μετά από ένα πολυετές έργο ανακαίνισης, αν και εξωτερικά δεν έχει αλλάξει σχεδόν τίποτα, το μεγαλοπρεπές κτίριο του 19ου αιώνα έχει υποστεί ριζική αναδιαμόρφωση στο εσωτερικό του. Ο εντυπωσιακός εκθεσιακός χώρος 7.000 τετραγωνικών λούζεται στο φως χάρη στις ψηλές γυάλινες οροφές, κοντά στην κύρια είσοδο, που διοχετεύουν το φυσικό φως.
Για τον Chris Dercon, διευθύνων σύμβουλο του μουσείου, ο σχεδιασμός «είναι ένας διάλογος με την ιστορία και το αστικό περιβάλλον της πόλης». «Τίποτα δεν είναι μόνιμο», δήλωσε ο Mathieu Forest, διευθυντής παραγωγής και αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, αναφερόμενος στις κινητές πλατφόρμες του.
Ο καινοτόμος χώρος τέχνης, η ανακαίνιση του οποίου κόστισε πάνω από 230 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης, ακολουθεί την παράδοση του ιδρύματος να διαμορφώνει τη σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή της πόλης.
Η σχέση μεταξύ οίκων πολυτελείας και τέχνης
Όταν το μουσείο άνοιξε για πρώτη φορά το 1984 στο προάστιο Jouy-en-Josas του Παρισιού, υπό τη διεύθυνση του Alain Dominique Perrin, έγινε το πρώτο εταιρικό ίδρυμα στη χώρα που προώθησε τη σύγχρονη τέχνη, ανοίγοντας τον δρόμο για ιδρύματα όπως το Ίδρυμα Louis Vuitton, που άνοιξε το 2014, και το Bourse de Commerce, που στεγάζει τη συλλογή σύγχρονης τέχνης του ιδρυτή της Kering, François Pinault, και άνοιξε το 2021.
Αν και η σχέση μεταξύ των πολυτελών εμπορικών σημάτων και των ιδρυμάτων πολιτισμού είναι σταθερά εδραιωμένη στη Γαλλία, μπορεί ακόμη να προκαλεί δυσφορία σε ορισμένους κριτικούς.
Πέρυσι, όταν το Grand Palais, το οποίο έχει λάβει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ σε δωρεές από τη Chanel, ονόμασε μία από τις κύριες εισόδους του προς τιμήν της ιδρύτριας του οίκου, Gabrielle Chanel, αυτό προκάλεσε ανησυχίες για εμπορικό καιροσκοπισμό και οικειοποίηση ενός μνημείου πολιτιστικής κληρονομιάς.
Όμως, υπάρχουν σημαντικές συγγένειες μεταξύ της πολυτέλειας και της τέχνης, καθώς οι μάρκες πολυτελείας είναι κέντρα εξειδίκευσης, δημιουργίας και αριστοτεχνίας. Υπάρχει, συνεπώς, μια φυσική γέφυρα μεταξύ αυτών των δύο κόσμων.
Οι λειτουργίες του ιδρύματος
Το ίδρυμα Cartier για τις σύγχρονες τέχνες χρηματοδοτεί καλλιτέχνες για τη δημιουργία νέων έργων και παρουσιάζει τα έργα τους σε εκθέσεις. Πρόκειται για ένα ιδιωτικό ίδρυμα που προωθεί τον καλλιτεχνικό πειραματισμό σε ένα ευρύ φάσμα δημιουργικών πεδίων, όπως οι εικαστικές τέχνες, η αρχιτεκτονική, το σχέδιο, η μόδα, ο κινηματογράφος, η φιλοσοφία αλλά και η επιστήμη. Συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σύγχρονη τέχνη, παρέχει μια πλατφόρμα τόσο για καθιερωμένους όσο και για αναδυόμενους καλλιτέχνες και προωθεί τον διάλογο μεταξύ καλλιτεχνών και επιστημόνων.
Η μεταφορά του ιδρύματος από το προάστιο του Jouy-en-Josas, στην καρδιά του Παρισιού, μόλις λίγα μέτρα από το Λούβρο, και η συνεχόμενη στήριξη της τέχνης από τους οίκους πολυτελείας, επαναφέρει το Παρίσι στο προσκήνιο και υπογραμμίζει την άρρηκτη σχέση μεταξύ μόδας και τέχνης.
